Rondom de boerderij in Friesland heeft Lieuwe Anema 48 hectare grond met 80 melkkoeien. Zelf is hij al 27 jaar boer en sinds kort heeft zijn zoon de boerderij grotendeels overgenomen. Inmiddels is 9 hectare kruidenrijk en daar komt dit voorjaar nog 6 bij. Sinds 1 april afgelopen jaar is het bedrijf in omschakeling naar biologisch. Dat was in eerste instantie de wens van zijn zoon, en het leek Lieuwe zelf een leuke nieuwe uitdaging. Sinds 2021 zijn ze begonnen met kruidenrijk grasland.
Lenterogge als dekvrucht
Het eerste jaar dat Lieuwe kruidenrijk grasland probeerde was het een extreem koud en droog voorjaar en duurde het lang voordat het op gang kwam. Daarom heeft hij het jaar daarna op een ander perceel snelle lenterogge – ook wel snijrogge genoemd – met het kruidenrijke mengsel mee ingezaaid. Lieuwe vertelt: “Ik had me hier zelf in verdiept en het gewoon uitgeprobeerd. Ik denk dat het vooral goed de kou tegenhoudt, het kruidenrijk beschermt en een goede start geeft. Het eerste jaar hadden we een gigantische opbrengst. Ik ga dit de aankomende jaren doorzetten”.
Niek Bloemendal van Pure Graze adviseert inzaaien met een dekvrucht zoals lenterogge wanneer er wordt ingezaaid in oktober of november. ”De rogge komt snel op waardoor je een snelle bodembedekking hebt en in de winter en vroege lente al twee sneden hebt”, aldus Niek. ”Het helpt goed tegen onkruid, vooral op stikstofrijke percelen waar gebruikelijk veel onkruid, zoals muur, opkomt. Daarnaast beschermt de dekvrucht – de naam zegt het al – het kruidenrijke grasland tegen weersomstandigheden waardoor het in het voorjaar een betere start heeft. De snelle lenterogge verdwijnt na twee of drie keer maaien of beweiden en levert 3 tot 5 ton extra opbrengst op. Dit bespaart voederkosten.”
Lenterogge als dekvrucht op het bedrijf van Lieuwe
Zo min mogelijk machines
Lieuwe laat de eerste snee van het kruidenrijk grasland maaien en daarna wordt het alleen beweid. “We willen zo weinig mogelijk met de machines rijden, dat is niet goed voor de bodem.” Op de kruidenrijke percelen wordt alleen na de eerste snee 10 ton vaste mest gebruikt: “Dat is genoeg, anders gaan de kruiden en klavers er heel snel uit. Smalle weegbree en cichorei vind ik veel terug. De witte klaver, rode klaver en duizendblad zie ik ook nog wel. Duizendblad en wilde peen maar heel af en toe.” Als Lieuwe mest over heeft gooit hij het nooit op de kruidenrijke percelen en maar af en toe op de Engelse raaipercelen. “Bij minimaal mestgebruik op het oude grasland komen er namelijk vanzelf wat natuurlijke klavers en kruiden in.”
Tevreden koe, tevreden boer
Lieuwe en zijn koeien zijn tevreden met de kruidenrijke percelen: “De koeien vinden het harstikke lekker. Op andere graspercelen komen de koeien tegen melkenstijd vanzelf, maar van de kruidenrijke percelen moet ik ze naar binnen halen.” Het resulteert in 10/20% hogere opbrengst droge stof. “Wel is het belangrijk dat je het bij het maaien niet schudt want dan sla je de klavers eruit.” Met het strooien voor kalk tegen verzuring geeft hij aan dat er minimaal 3 weken tussen bemesting en bekalken zit om een chemische reactie tussen de ammoniak en de kalk te voorkomen. Onderaan de streep houdt Lieuwe meer geld over, niet omdat de opbrengst per hectare groter is maar voornamelijk omdat de kosten een stuk lager zijn.
Hoog ureumgehalte
Of hij naar 100% kruidenrijk grasland toe gaat hangt af van iets waar Lieuwe tegen aanloopt: het ureumgehalte in de melk. Volgens Niek Bloemendal heeft een hoog ureumgehalte voornamelijk te maken met het moment van inscharen of maaien. Het advies is om wat later in te scharen, met wat meer bloei in het gewas. Bloemendal: ”Dit maakt het wat houteriger en het ureumgehalte kan dan beter gebalanceerd worden. Uiteraard moet dit wel passen binnen de bedrijfsvoering.”
“De overstap naar kruidenrijk grasland was eigenlijk heel makkelijk. Ze zeggen: met je handen ervan afblijven, en als je dat doet werkt het vanzelf.” Lieuwe vertelt dat het wel een grote verandering is en niet altijd direct lukt. “Iets wat in de afgelopen 40 jaar kapot is gemaakt herstel je niet in een paar jaar. Je moet inspelen op de verandering van het klimaat door constant te experimenteren. Nu zijn de oud graslandpercelen de percelen die het het langst volhouden en de meeste weerstand bieden. Met de kruidenrijke grasland percelen willen wij dezelfde kant op.”
Foto’s Lieuwe Anema
